İlk Kürt Sahabenin Mezarı Hani’de

İlk Kürt Sahabe’nin Mezar yeri Diyarbakır’ın Hani ilçesinin Serde (Serenköy) köyünde bulundu.  İslam’ın ilk Kürt sahabesi olan Cebanı El Kurdi’ye ait olan türbe ise taşlarla çevrelenmiş belli belirsiz bir mezar yeri. 

İlk Kürt sahabenin mezarı Diyarbakır’ın Hani ilçesinin Serde (Serenköy) köyünde. Serde köyü sakinleri köyde bir sahabe türbesi olduğunu biliyorlar anacak türbenin hangi sahabeye ait olduğu konusunda bir bilgileri yok. İslam’ın ilk Kürt sahabesi olan Cebanı El Kurdi’ye ait olan türbe ise taşlarla çevrelenmiş belli belirsiz bir mezar yeri.

Kürt tarihi araştırmacısı ve Diyarbekir Fikir Derneği kurucusu ve aynı zamanda dernek başkanı olan Kerem Serhatlı, bugüne kadar açığa çıkmayan bir gerçeği daha gün ışığına çıkardı.

İslamiyet’te önemli bir yeri olan sahabelerden ilk Kürt sahabe olan Cebanı El Kurdi’nin Diyarbakır’ın Hani (Eskiden Lice’ye bağlı olan) ilçesi Serdi köyündeki mezar yerini ziyaret eden Serhatlı, “İslam Döneminde Kürt ünlüleri” adlı Arapça kitaptan yaptığı çeviriyle toplumsal hafızamızı tazeledi.

Hani ilçesinin Serde köyündeki sahabe mezarını ziyareti sırasında Serde köyü sakinleri ile de görüşen Serhatlı, köylülerden bilgi aldı. Köylerinde bir sahabe mezarı bulunduğunu ancak sahabenin kim olduğunu bilmediklerini belirten köylülerle sohbet eden Serhatlı, köy sakinlerine sahabe türbesinin hangi sahabeye ait olduğuna ilişkin bilgiler aktardı.

‘DİYARBEKİR’İN KADİM KÜLTÜRÜNÜ ARAŞTIRMAYA VE HALKA ARZ ETMEYE DEVAM EDECEĞİZ’

Diyarbekir Fikir Derneğinin kuruluş amacına değinen Serhatlı, “ Diyarbekir’i ve Diyarbekir’de yaşayan önemli şahsiyetleri ve Diyarbekir’in kadim kültürünü araştırmaya ve halka arz etmeye devam edecektir. Bilindiği gibi Diyarbekir çok kültürlere sahib olmuş ve çok değişik kavimlere ev sahibi olmuştur. Bu günkü sohbetimiz Diyarbekir’in yetiştirdiği önemli şahsiyetler hakkında olacaktır. Eğil ilçemizde Harun, Elyesa, Şuayb Ergani’de de Zülküf Peygamberlerin mezarları bulunduğu tevatür yolu ile bu güne kadar intikal etmiştir. Hata Kral Kızı barajı nedeniyle su altında kalmaması için dereden tepeye naklİ kubur yapılmıştır. Ancak bu güne kadar hiçbir tarihçinin araştırma yapmadığı bir konuyu Diyarbekir Fikir Derneği tarafından belgelerle ortaya çıkardığı bir olayı halkımızın bilgisine arz edilecektir” diye konuştu.

İLK KÜRT SAHABE: CEBAN EL KURDİ EL SERDİ

Kürt tarihi araştırmacısı Kerem Serhatlı’nın “İslam Döneminde Kürt ünlüleri” adlı Arapça kitaptan yaptığı çeviride şu bilgiler yer aldı: Bilindiği üzere İslamiyet dini inkişaf edildiği zaman Hazreti Muhammed’e iman eden ve onu güren Müslüman sahabe oldular. Bizim bölgemiz Hz. Ömer döneminde İslamiyet’i kabul etmiştir. Dikkati çeken olayı ise buralar alınmadan Diyarbekir ili Hani ilçesine (Eski den köy Lice ilçesine bağlı idi) bağlı Serdi köyünde olan Cebanı El Kurdi Kürdlerden ilk sahabedir. Ve oğlu Meymun El Kurd El Serdi’dir. Diyarbekir’den Medine’ye giderek Hz. Peygambere iman ederek sahabe mertebesine nail olan Ceban (Gavan) El Kurdi’dir. İşte ilk Kürt sahabe Diyarbekir’in Serdi köyünden Ceban El Kurdi El Serdi ve oğlu Meymun El Kurdi El Serdi’dir. Kadınlardan ise ilk Kürt kadın Sahabe Zozan adında Nuseybinli kadın sahabedir. Ne hazindir ki yakın zamana kadar bu ad yasaklanmıştı. Cebani El Kurdi, Hz. peygambere yakın ve direk ondan hadis rivayet edenlerdendir. Bu husus tüm tarih ve ilim adamların rivayetlerinden mevcuttur. Askalani Malik Bini Dinar, Tirmizi, İbni Helkan gibi ilim adamları tarafından tevsik edilmiştir. Aşağıda neşir ettiğimiz Arapça kitabında da anlaşılacağı üzere Caban (Gavan) El Kurdi ve Meymun El Kurdi El Serdi olarak zikir edilmektedir. Malik Bini Dinar Meymun El Kurdi’den sorar ve babandan işittiğin hadisleri anlat der; Meymun diyor ki babam bize hadisleri söylemiyordu. Çünkü diyordu ki ‘sizin yanlış telaffuz edeceğinizden korkarım’. En önemli hadislerden olan şu hadisi Ceban, Hz. Muhamed’den nakil etmiştir. ‘Ben sizlere iki ağır ve paha biçilmez emanet bırakıyorum. Kitabulah ve sünetimdir. Bu ikisi asla birbirinden ayrılmaz ve havzada birlikte bana gelirler’ buyurmuştur.”

‘HANGİ SAHABENİN MEZARI OLDUĞUNU BİLMİYORDUK’

Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz 83 yaşındaki Hacı Talhat Saruhan ise şunları dile getirdi; “Daha önce burada yaşayan ve birçoğunun hayatta olmadığı büyüklerimden duyduğum aktarımlara göre o dönemlerde oraya ‘Tırba Sehabe’ derlerdi. Tepenin bulunduğu doğu kesiminden bu tarafa o isimle adlandırıyorlardı. Eski Lice yolunun geçtiği yeri de kapsıyordu ve oraya ‘Tırba Sehabe’ derlerdi.”

‘PEYGAMBERİMİZİ GÖREN ZATIN KÖYÜMÜZDE OLUŞU BİZİM KÖY İÇİN BİR LÜTUFTUR’

Bir diğer köy sakini olan 67 yaşındaki Selahattin Akar, “ Şimdiye kadar burada hangi sahabenin kabri bulunduğunu bilmiyorduk. Tarihçi Kerem Serhatlı’nın dayandırdığı kaynaklara bakınca buranın sahabe kabri olduğunu öğrenmiş oluyoruz. Buraya ilişkin çalışmaları yapacağız. Peygamberimizi gören zatın köyümüzde oluşu bizim köy için bir lütuftur” ifadelerini kullandı.

‘BU SAHABEYE LAYIK BİR TÜRBEYİ, ALLAH’IN İZNİYLE YAPACAĞIZ’

Köyün sakinlerinin 74 yaşındaki Hüseyin Sana ise şunları söyledi; “Bu mezarın kime ait olduğunu Kerem Serhatlı’nın vasıtasıyla tespit ettik. Ben 74 yaşındayım ve bu yaşıma kadar buraya hep atalarımız ve dedelerimiz ‘Tırba Sehabe’ diyorlardı. Böyle bir zatın burada olduğunu tespit etmek hem köy hem de yöre olarak bizi çok mutlu etti. Bu sahabeye layık bir türbeyi, Allah’ın izniyle yapacağız.”

SAHABENİN TÜRBESİNİ KÖYLÜLERLE ORTAKLAŞA YAPACAĞIZ

Diyarbekir Fikir Derneği Başkanı Kerem Serhatlı, Serde köyünde (Serenköy) bulunan ilk Kürt sahabe olan Ceban (Gavan) El Kurdi El Serdi’ye yaraşır bir türbeyi Serde köylüleri ile ortaklaşa yapacaklarını ifade etti.

SERDE KÖYÜ TARİHÇESİ

Tarihçi yazar Serhatlı’nın Cebanı El Kurdi’nin mezarının bulunduğunu dile getirdiği Serdé (Serenköy), 1957 yılında Lice ilçesine bağlı bir köy iken, 1957 yılından sonra Hani ilçesine bağlanıyor. 35 haneli Seren Köyü tarihinde 4 farklı isimle anılmış. Serde Köyü sırasıyla: İlk ismi Newzerg, Hıristiyanlık döneminde; Serder, Müslümanlık döneminde; Serde ve Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana ise Seren isimleriyle tarih sayfasında yerini almış.

Kaynak: Tigris Haber Gazetesi