Nedir
şu günlerde uzmanların sürekli dilindeki uzaktan eğitim?
Elektronik öğrenme ve
çevrimiçi öğrenme olarak da adlandırılan uzaktan eğitim, öğretmen ve öğrenci
arasındaki fiziksel mesafe ölçüsünü temel alan bir eğitim türüdür. Uzaktan
eğitim, eğitim ve öğretim sırasında öğretmenlerin ve öğrencilerin fiziksel yani
mekansal olarak ayrılmasını sağlarken, öğrenci-öğretmen ve öğrenci-öğrenci
arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için çeşitli teknolojilerin kullanılmasını
bizden ister. Uzaktan eğitim genel olarak olarak, tam zamanlı çalışanlar,
askeri personel, uzak bölgelerdeki yerleşik olmayanlar, mesafeleri aşıp sınıfa
gelemeyenler veya sınıf derslerine katılamayan bireyler gibi özel durumlardaki
öğrencilere odaklanmıştır. Buna rağmen, uzaktan eğitim, devamlı içeriğini
yenilemesi ve sağladığı faydaların da etkisiyle eğitim dünyasının köklü bir
parçası haline geldi. Heleki şu Covid-19 günlerinde hastalığın dünyayı
kavurmasıyla birlikte eğitim dünyasındaki
mesafe sistemini kaldırarak eğitimin evimiz içine kadar gelmesine vesile
oluyor.
Tüm dünyadaki rakamlara
bakarak, azımsanmayacak sayıda üniversitenin de uzaktan eğitim fırsatlarından
yararlandığını görebiliriz. Alanında bir öncü olan, 1976 yılında kurulan ve de
21. Yüzyılın en prestijli özel okullarından biri sayılan Phoenix Üniversitesi
bu anlayışı benimseyen ilk üniversitelerden biri oldu. Öğrencilerinin çoğu
Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Porto Riko kampüslerinde ve
dersliklerinde zaman harcasa da, üniversitenin uzaktan eğitimi benimsemesiyle
uluslararası öğrenci alımında da büyük kolaylıklara sahip olunmuştur. Günümüzde de Türkiye’deki tüm üniversitelerde
uzaktan eğitim verilmektedir.
Uzaktan eğitim programları 19. yüzyılda ortaya çıkmış ve ilk başlarda posta yoluyla yürütülmüştür. Günümüzün uzaktan eğitim kursları, ağırlıklı olarak web tabanlı olma eğilimindedir ve öğrenciler ise kablolu ve kablosuz mobil öğrenme cihazları aracılığıyla tartışma forumlarından, video konferanstan ve belgeden yararlanır. Şu anda, hemen hemen her büyük devlet ve özel üniversitesi, kurumsal ve hükümet eğitim kurumları uzaktan eğitim programları sunmakla birlikte televizyon yayınları aracılığıyla da bu eğitim verilmeye başlanmıştır. Uzaktan eğitimin kalite düzeyleri, sponsor kuruma bağlı olarak ekonomik duruma göre büyük farklılıklar göstermektedir. Zaman içinde teknolojinin gelişmesi ve sunduğu imkanların da etkisiyle daha çok benimsenen uzaktan eğitim sistemi günümüzde etkilerini özellikle daha çok gösteriyor.
Eğitimde
Yenilikçi Yaklaşımlar ve Günümüz Uzaktan Eğitimi
Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, 1728 yılında
İlk defa Boston gazetesinde “Steno Dersleri” ile başlayıp cazip bir iletişim aracı haline gelen uzaktan
eğitim özellikle dediğimiz gibi son dönemde dünyayı etkisi altına alan Covid-19
virüsünün de etkisiyle bütün dünyada ortaya çıkan olağan yaşantıdaki
aksaklıklar ve sosyal mesafenin gerekliliği ile birlikte elzem hale geldi.
Ölümleri azaltmak, pandeminin ilerleme hızını
düşürmek, tedavi çalışmaları için zaman kazanabilmek ve benzeri amaçlarla, eğitim
kurumlarında sınıf içi yüz yüze eğitime belli bir süre ara vermek ya da tatil
ilan etmek gibi düzenlemeler gerekli hale geldi. Birleşmiş Milletler verilerine
göre ise tüm dünyada 770 milyon kişilik bir öğrenen kitle ve bundan ayrı olarak
etraflarındaki bireyler, okulların ve üniversitelerin kapanmasından
etkilenmiştir. Uzaktan eğitimde uluslararası kayıt için kesin bir rakam mevcut
değildir, ancak uzaktan eğitim yöntemlerini yoğun şekilde kullanan en büyük iki
kamu üniversitesine dair bazı kayıtlara ulaşılabilir: 21. yüzyılın başlarında
merkezi Yeni Delhi’de bulunan Indira Gandhi Ulusal Açık Üniversitesi, 1,5
milyondan fazla öğrenciye uzaktan eğitim altında kayıt yaptırdı ve merkezi
Pekin’de olan Çin Merkez Radyo ve TV Üniversitesi’nin uzaktan eğitimden
faydalanan 500.000’den fazla öğrencisi var olduğu bilinmektedir.
Peki,
uzaktan eğitim sadece mesafe açısından mı önemlidir?
Eğitim kurumları da öğrenciler de uzaktan eğitimi belirli sebeplerden dolayı benimserler. Eğitim kurumları, konaklama imkanı vermek veya fazladan bina kurmak zorunda kalmadan öğrenci sayılarında artışa sahip oluyorlar. Öğrenciler ise çalışmak için istedikleri zaman ve mekanı kendileri belirleme imkanı buluyor. Maliyet anlamında da hem öğrencinin hem de eğitim kurumlarının faydasına olan uzaktan eğitim yeni yüzyılda bir çok ihtiyacın gereksizliğini ortaya çıkaracak ve insanları internet ve uygulamaları gibi yeni ihtiyaçlara gebe bırakacak gibi görünüyor.
Yeni
Dönemin Eğitimde Öne Çıkanları
Covid-19 döneminin de etkisi ele alınarak bir
değerlendirme yapmak gerekirse; eğitimde, teknolojinin gelişmesiyle ve
dönemlerin değişme hızının da fark edilir bir şekilde artmasıyla yenilikçi
yaklaşımlar devamlılık kazanmıştır. İnteraktif yani etkileşimsel eğitim çalışmaları, dersleri
eğlenceli hale getiren mobil ve online uygulamalardan sonra günümüzde zorunlu
bir şekilde en öne çıkan yaklaşım türü uzaktan eğitimdir. Bu ihtiyaçla birlikte
uzaktan eğitimi eğlenceli, verimli ve ilgi çekici hale getirme yolları da eğitim
teknolojilerine katkı sağlamak isteyenlerce aranmaya başlandı. İnsanlar rahat
oldukları ortamlarda çalışırken ilgisini ekranda tutmakta zorlanabilir,
programını buna göre ayarlamakta sorunlar yaşayabilir. Bundan dolayı hem
eğitimcilerin hem de öğrencilerin motivasyonunu sürekli diri tutan programlara
ve uygulamalara ihtiyaç duyulmaktaır. Bunun yanında bunun için büyük
sermayelerin gerekliliği de unutulmamalıdır. Ki bu yüzden günümüzde hem özel
girişimler hem de devlet girişimleri bulunmaktadır.
Devlet girişiminin en büyük örneği Milli Eğitim
Bakanlığımızın (MEB) eğitimcilere, ailelere ve öğrencilere sunmuş olduğu EBA
diye anılmakta olan Eğitimde Bilişim Ağıdır. MEB tarafından öğretmenler ile
öğrenciler arasındaki iletişimi sağlamak ve öğrencilerin eğitim hayatları
boyunca kullanabilecekleri materyalleri sağlamak üzere kurulan eğlenceli bir
eğitim platformu olmakla birlikte günümüzde ülkemizdeki en profesyonel sistem
olduğunu söylememiz mümkündür. Birbiriyle ilintili ve yapılandırmacı bir
şekilde zengin bir bilişimsel kültüre sahip içerikleri barındıran EBA hem
sosyal etkileşimi sağlamakta hem de eğitici içerikleriyle çocukların bilişsel
ve psikolojik olarak faydalanmalarını esas almaktadır.öğrenciler hem bilgiyi
öğrenmekte hem de yeni bilgiler yapılandırarak kendi öğrenme stillerine göre bu
sistemden fayda sağlamalarını amaçlamaktadır. Ayrıca öğretmenlerin de
birbiriyle yardımlaşarak öğrencilere daha fazla fayda sağlanması EBA tarafından
amaçlanmaktadır.
Günümüzde öne çıkan uzaktan eğitim programlarında ve
uygulamalarında da kendisini ilgi çekici hale getiren ve işleyişi basit tutmaya
çalışan özellikleri görebiliriz. Özellikle bunlar özel yatırımcılar tarafından
maddi sermayelerini artırmak için iştah kabartan bir sektör haline gelmiştir.
Türkiye’de de bu tarz uygulamaların
artması için teknokentler, silikon vadisi benzeri yapılanmalar ile bilişim teknolojileri üretim tesisleri çaba sarfetmektedir.
Eğitimi eğlenceli
hale getiren uygulamalardan bahsetmek gerekirse:
Kahoot
– Kahoot dünya üzerinde de çok fazla kişiye ulaşan eğlenceli bir sınav
uygulamasıdır diyebiliriz. Renkli tasarımı ve verilen bir kod ile erişim
sağlanması uygulamayı tercih edilir hale getirmektedir.
Wordwall
– Bu uygulamada ise sadece kelimeleri yerleştirerek etkinlikleri hazırlamak, sınavları
oluşturmak çok kolay ve renkli hale getirilmiş. Öğrencilerin gönlünü çeliyor.
Learningapps
– Öğrencilere yönelik eşleştirme ve sıralama, çengel bulmaca, grup yarışmaları,
testler, kim milyoner olmak ister? gibi etkinlikleri kolayca oluşturmaya olanak
sağlıyor.
Socrative – Sınıf içinde ya da dışında
eş zamanlı olarak uygulanabilen online bir test uygulamasıdır. Test bittiğinde
sınıf, öğrenci veya soru bazında anlık olarak raporları alabilirsiniz.
Bunların yanında online eğitimde eş zamanlı görüşmeye
olanak sağlayan ayrıca sertifika da verebilme yetkisi olan bazı platformlardan
da biraz bahsedelim:
Microsoft
Teams – Microsoft’un sunduğu bu araç sınıflar
ve takvim oluşturabilmenizi, ödevleri ve materyalleri yükleyebilmenizi, dersi
kaydedebilmeyi ve anlık ya da sonradan iletişim için de chat kısmını öğrencilere
sağlıyor.
Zoom – Birden fazla kullanıcının
interektif şekilde katılabildiği ve öğretmenin ders anlatabildiği bu uygulama
dünyada şuan oldukça popular. Zoom programını indirdikten sonra ana ekran
üzerinde yer alan ifadeler kısmında Online ders yapmak için girdiğinizde yeni bir online derse katılma, ders planlama
gibi farklı ingilizce seçenekler yer alıyor. Öğretmenler online ders yapmak
için new meeting, yeni bir online derse katılmak isteyen öğrenciler Join, ders
planlama kısmı ise meetings olarak yer almaktadır.
Cisco
Webex – Özellikle Zoom adlı uygulamada çıkan
açıklardan sonra Cisco’nun sunduğu bu uygulama Covid-19 dönemi sürecinde
ücretsiz kullanılabilir hale geldi. Öncesinde ücretli olan bu platform adınıza
online bir oda sağlıyor ve katılımcılar siz, yani toplantı sahibi, geldiğiniz
anda toplantıya girebiliyorlar. El kaldırma ve ekran yansıtma özellikleri de
yayını verimli hale getiriyor.
Udemy
– Yüz binden fazla kursu ve çeşitli ilgi
alanlarını içeren bu online eğitim platformunda neredeyse istediğiniz her
alanda ücretli, ücretsiz veya sertifikalı kurslar bulabilirsiniz. Hem eş
zamanlı kurslar halinde hem de önceden yüklenmiş videolar halinde işleyen
eğitimde, eğitimi veren öğretmen ile iletişiminize de olanak sağlamaktadır.
Khan
Academy – “Herkese, her yerde, dünya
standartlarında, bedelsiz eğitim” sloganıyla kurulmuş bu platformda online
dersler, alıştırmalar ve videolar bulmanız mümkündür.
Moodle
– Açık kaynak kodlu uzaktan eğitim sistemi olan Moodle da okulların özel
linkinde sınav yapmayı, not yüklemeyi ve tartışma panoları oluşturabilmeyi
sağlıyor
Bunlar haricinde üniversitelerin kendi oluşturdukları platformlar da öne çıkmaktadır. İTÜ Ninova, Ege Üniversitesi EGEDERS adlı sistemlerini kullanırken; bazı üniversiteler de Moodle ve Blackboard’un sağladğı eş zamanlı eğitim sistemlerini kullanmaktadır.
Son söz olarak şunu söyleyebilirim : Uzaktan eğitimin farkına varmakta her ne kadar geç kalmış olsak da günümüzün bu sihirli eğitim platformunun kıymetini bilmemiz , öğrencileri ve öğretmenleri bu platformlarla etkileşimini artırmaya çalışmalı ayrıca bu platformdaki uygulamaların artmasında elimizi taşın altına koyarak yeni uygulamalar için öncü olmalıyız.
Eğitimin geleceğinin parlayan yıldızı uzaktan eğitim yol göstereneniz olsun!
İl Milli Eğitim Şube Müdürü Bilal ŞEN’in yazısı
