Diyarbakır’ın, Suriçi ilçesinde tarihi 130 çeşmeden geriye bir tek Anzele Çeşmesi kaldı. Kirlilik içinde kalan çeşmeye dair anılarını paylaşan mahalleliler, “Birkaç müteahhittin insafına bırakılmayacak kadar değerli” diyerek yetkililere çağrıda bulundu.
Birçok medeniyete beşiklik eden Diyarbakır’ın surlarla çevrili tarihi bugünkü Sur ilçesinde, 1874 tarihli Diyarbakır Salnamesi’ne göre tam 130 çeşme bulunuyordu. Bu çeşmelerin büyük bölümü zaman içerisinde inşa edilen binalar, yol çalışmaları ve çevre düzenlemesi gibi nedenlerle kayboldu. Günümüze kadar ulaşan iki çeşmeden biri olan türkülere konu olmuş meşhur Arbedaş çeşmesinin, geçtiğimiz yıllarda Kaleiçi’ndeki restorasyon çalışmaları sırasında tahrip edilip su kanallarının kapatılmasıyla 130 çeşmeden geriye sadece İskenderpaşa Mahallesi’ndeki Çifkapı’nın hemen çaprazında kalan Anzele Çeşmesi kaldı.
Yakın zamana kadar çevredeki cami ve evlerin su ihtiyaçlarını karşıladığı Anzele Çeşmesi’nin adını Arapça “pınar” anlamına gelen “ayn” ve Kürtçe “berrak” anlamına gelen “zelal” kelimelerinin birleşiminden aldığı söylenir.
Bazı rivayetlere göre, kaynağını Karacadağ’dan alıp, Dicle Nehri’ne dökülen Anzele, Sur’da doğup büyümüş birçok insanın çocukluk anılarının geçtiğini yerlerin başında geliyor.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin yıllar içerisinde kentte artan nüfus ve şehirleşme ile birlikte bir bölümü toprak altından tarihi çeşmeyi gün yüzüne çıkarmak için 2013 yılında restorasyon çalışması başlattı. Çevre düzenlemesi de yapılan çeşme, bakımsızlık yeniden bugün kirlilikle yüz yüze.
7 YAŞINDAN BERİ TANIK
Çocukluğundan beri İskenderpaşa Mahallesi’nde yaşayan 61 yaşındaki Behzat Bermutlu, 7 yaşından beri Anzele’nin suyunun akışına tanıklık ettiğini belirterek, yapılan çevre düzenlemesiyle birlikte tarihi dokusunun zarar gördüğünü ve dinlenme yeri olarak kullanılan Anzele’nin kirletildiğini ifade etti.
Bugün su kaynağının içerisinde envai çeşit çöp, taş ve lastik bulunduğunu belirten Bermutlu, “Bu halde balık buraya nasıl gelsin? Hangi canlı bu ortamda yaşayabilir. Yine suyun Hevsel’e aktığı kanal çöp nedeniyle tıkanmış durumda. Dışarıdan gelen turistler Anzele’yi beğenmiyorlar. Eskiden var olan kapıların tekrar açılmasını ve duvarın yıkılmasını istiyoruz” dedi.
‘ESKİ GÖRÜNÜMÜNE KAVUŞTURUN’
Anzele’nin yeni bir bakış açısıyla yeniden düzenlenmesi gerektiğini söyleyen Bermutlu, çocukluk anılarını süslediğini belirttiği Anzele için “Birkaç müteahhittin insafına bırakılmayacak kadar değerli” dedi. Bermutlu, Anzele’nin yeni bir çalışmaya ihtiyaç duyduğunu belirterek, eski görünüme kavuşması için yetkililere çağrıda bulundu.
(Kaynak: M.A)
