2015-2016 Sur ilçesinde yaşanan çatışmalı süreçten dolayı ağır tahribata uğrayan Diyarbakır’daki tarihi 457 yıllık Paşa Hamamı, 3 yıllık bir onarımın ardından turizme kazandırıldı.
DİYARBAKIR GAZETE- (ÖZEL)- Osmanlı döneminde dönemin Diyarbakır Valisi Behrampaşa tarafından 1564-1567 yıllarında yaptırılan ve 2000 yılına kadar sabah erkeklere, öğleden sonra da kadınlara hizmet veren, 2000 yılından sonra da dönemin yaşam şartları nedeniyle atıl duruma düşen hamam, 2014 yılında Kültür Bakanlığı tarafından hazırlatılan Hamam projeleri Diyarbakır Koruma Bölge Kurulundan onaylanarak, 2015 yılında restorasyonuna başlandı. Ancak, 2015-2016 yıllarında Sur ilçesindeki çatışmalı ortamdan dolayı ağır tahribata uğradı.
Kültür Bakanlığının yatırım programı çerçevesinde Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar müdürlüğü tarafından restorasyonuna 2020 yılında yeniden başlanan Hamam 2023 yılında tamamlandı. Hamam, Diyarbakır’da geleneksel hamam kültürünü yaşatmak üzere özgün işlevini devam ettirerek turizme, kültüre ve halka hizmet edecek.
Hamam Dönemin Valisi Behrampaşa tarafından yapıldı
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, Paşa Hamamının Osmanlı döneminde dönemin Diyarbakır Valisi Behrampaşa tarafından 1564-1567 yıllarında yaptırıldığına işaret ederek, “Behrampaşa hamamı soyunmalık, soğukluk sıcaklık ve külhan diye nitelendirilen 4 ana bölümden oluşmaktadır. Osmanlı hamam mimarisinin tüm özelliklerini bünyesinde barındırmaktadır” dedi.
“Osmanlı hamam mimarisine uygun olarak çift girişli”
Yapının Osmanlı hamam mimarisini uygun olarak iki girişli olduğuna değinen Koç, “Bu girişlerden biri Yenikapı Caddesi’nde diğeri ise batı cephesine bakan kadın girişi şeklindedir. Avlunun etrafında mahremiyeti sağlamak açısından yüksek duvarlara çevrilidir. Avludan soyunmalık (şu an içinde bulunduğumuz) bölüme geçilmektedir. Bu bölümde Şirvan olarak adlandırılan soyunma kabinleri kenarlarda Sekiler ortada Fiskiyeli ve dilimli bazalt havuz bulunmaktadır. Seki bölümlerinin alın kısımlarında nalınlıklar (niş olan) özgün olarak korunmuştur. Yukarıda gördüğünüz tuğla kubbe ile örtülü olan soyunmalık bölümünün tepe noktasında aydınlatma feneri bulunmaktadır. Soyunma bölümünden ılıklık kısmına geçilmektedir. Bu bölümde ıslak hacimler ve vücut ısısını dengesini sağlamak için kullanıcıların beklemesini sağlayan sekiler bulunmaktadır.
Mekanın aydınlatması 575 adet fil gözü ile sağlanıyor
Ilıklık kısmından sonra hamamın ana bölümü olan yıkanma faaliyetinin gerçekleştiği sıcaklık kısmına geçilir bu kısımın; dört eyvanlı hacvari plan şeması olup köşelerde ise dört halvet ve ortasında büyük bir göbek taşı yer almaktadır. Mekanın aydınlatması kubbe de yer alan 575 adet fil gözü ile sağlanmaktadır” ifadelerini kullandı.
Konfor şartları iyileştirildi
Koç, Hamamın restorasyon projeleri hazırlanırken özgün işlevini sürdürecek şekilde geleneksel hamam kültürünün yanı sıra günümüz kullanıcılarının ihtiyaçlarına da cevap verecek şekilde konfor şartlarının iyileştirilmesi yoluna gidildiğine değinerek, “Bu çerçevede hamamın su deposu olan sıcaklığın devamındaki kısım günümüzde halihazırda hamam işletmeciliği yapan işletmecilerle de istişare edilerek projelerde revizeler yapılmış: fin hamamı, sauna ve duşluklara dönüştürülmüştür. yapının (mimari olarak) külhan (halk dilinde) kömürlük olarak bilinen kısmı ise kabinlerle ayrılarak masaj salonu olarak işlevlendirimiş böylece güncel teknolojik verilerde özgün dokuya entegre edilmiştir. jeneratör, çamaşır yıkama, su deposu, kazan dairesi gibi teknik birimleri ise yapı parsel içerisindeki arka cephede yeni bir yapı olarak konumlandırılmıştır” dedi.
