Anayasa Mahkemesi, Devlet Güvenlik Mahkemesi kararıyla hüküm giyenlerin yeniden yargılanmasının yolunu açan emsal bir karara imza attı.
Diyarbakır 3 No’lu DGM tarafından 1999 yılında müebbet hapis cezasına çarptırılan Abdullah Altun, karardan sonra DGM heyetinde askeri hakimin bulunması, yargılanmanın uzun sürmesi nedeniyle bağımsız ve tarafsız bir mahkemede yargılama yapılmadığı gerekçesiyle AİHM’e başvurdu. AİHM, 19 Ekim 2006’da kararını açıklayarak, başvurucunun bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
MAHKEME YARGILANMA TALEBİNİ GERİ ÇEVİRDİ
Başvurucu Abdullah Altun, AİHM’nin talep etmesi halinde yeniden yargılanma yapılmasının ihlalin giderimi için uygun bir yol olacağını belirtmesi kararına dayanarak, 10 Temmuz 2013’te Diyarbakır 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi’ne yeniden yargılanma talebiyle başvurdu. Mahkeme, AİHM’in belirttiği hukuka aykırılıkların, “usule yönelik olduğunu, yargılanmanın yenilenmesi ile telafi imkanı bulunmadığı” gerekçesiyle Altun’un yeniden yargılanma talebini geri çevirdi.
MAHKEME İTİRAZI REDDETTİ
Başvurucunun, dosyanın 15 Haziran 2012 tarihi itibariyle Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesince denetlenmekte olan kararlardan olduğunu belirterek, itirazda bulunduğu Diyarbakır 4’üncü Ağır Ceza Mahkemesi de, dosya üzerinde yaptığı inceleme üzerinden 21 Şubat 2014’te itirazı reddetti.
AYM’YE BİREYSEL BAŞVURUDA BULUNDU
Abdullah Altun, 4 Mart 2014’te AİHM’in ihlal kararına istinaden yaptığı yargılanmanın yenilenmesi talebinin hukuka aykırı bir biçimde reddedildiğine, kararın yerine getirilmediğine, anayasal haklarının ihlal edildiğine işaret ederek, yargılamanın yenilenmesi talebiyle AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. AYM, konuyla ilgili “hükümlü lehine yargılanmasının yenilenmesi nedenleri” kenar başlıklı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311’nci maddesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “adil yargılanma hakkı” kenar başlıklı 6’ncı maddesi ve konuya ilişkin AİHM’nin içtihatlarına atıfta bulundu.
BAKANLIK YENİDEN YARGILANMA HAKKINA İŞARET ETTİ
AYM, Adalet Bakanlığından konuya ilişkin bilgi istedi. Bakanlık, AİHS’in yeniden yargılama hakkını düzenleyen 6’ncı maddesine ve AİHM’in içtihatlarına atıfta bulunarak, karar verilirken bu hususların dikkate alınmasının Anayasa Mahkemesi’nin takdirinde olduğunu bildirdi. Bakanlık görüşü alındıktan sonra AYM, “adil yargılanma hakkını” düzenleyen Anayasa’nın 36’ncı maddesi ile Anayasa Mahkemesi’nin Tahir Canan kararına işaret ederek, başvurunun bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkı kapsamında incelenmesi gerektiğini değerlendirdi.
“İHLAL KARARI VERİLMESİ GEREKİRDİ”
Dosyayı esas yönünden ele alan AYM, Anayasa mevzuatı ve içtihatlarına, AİHM kararlarına gönderme yaparak, başvurucunun yeniden yargılanma talebine itirazı reddeden mahkeme kararına ilişkin, “kararın adil yargılanma hakkıyla bağdaşmadığını, AİHM kararının gereklerinin uygulanmaması nedeniyle bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edilmesi kararı verilmesi gerektiğinin” altını çizdi. AYM, kararına dayanak olarak, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunu’nun 50’nci maddesinde adil yargılama hakkının ihlali durumunda, “ihlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılanmaya, yargılanmada yarar bulunmaması durumunda tazminata hükmedilmesini düzenlendiğine” işaret etti. AYM’nin başvurucunun bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna vardığı belirtilen kararda, somut başvuruda ihlalin mahkemeden kaynaklandığı kaydedildi.
İHLALE YOL AÇAN KARAR ORTADAN KALDIRILMALI
İhlalin ortadan kaldırılması için yeniden yargılanmanın yapılmasında hukuki yarar bulunduğuna işaret edilen AYM kararında, yapılacak yeniden yargılamanın 6216 sayılı Kanunun 50’nci maddesinin ikinci fıkrasına göre ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yönelik olduğu vurgulanarak, “Bu kapsamda derece mahkemelerince yapılması gereken iş, öncelikle ihlale yol açan mahkeme kararının ortadan kaldırılması ve nihayet ihlal sonucuna uygun yeni bir karar verilmesinden ibarettir” ifadeleri kullanıldı.
AYM YENİDEN YARGILAMA YAPILMASINI İSTEDİ
Altun’un başvurusunu esas yönünden karara bağlayan AnayasaMahkemesi, Anayasa’nın 36’ncı maddesinde güvence altına alınan bağımsız vetarafsız mahkemede yargılanma hakkının ihlal edildiğine, tarafsız ve bağımsızmahkemede yargılanma hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması içinyeniden yargılanmak yapılmak üzere kararın Diyarbakır 6’ncı Ağır CezaMahkemesi’ne gönderilmesine oy birliğiyle karar verdi. AYM’nin 17 Temmuz 2018tarihli kararına ilişkin Diyarbakır 6’ncı Ağır Ceza Mahkemesi’nin bir kararvermesi bekleniyor. (Mezopotamya Ajans)
