Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlarda Uzaktan Eğitim

Nedir şu günlerde uzmanların sürekli dilindeki uzaktan eğitim?

Elektronik öğrenme ve çevrimiçi öğrenme olarak da adlandırılan uzaktan eğitim, öğretmen ve öğrenci arasındaki fiziksel mesafe ölçüsünü temel alan bir eğitim türüdür. Uzaktan eğitim, eğitim ve öğretim sırasında öğretmenlerin ve öğrencilerin fiziksel yani mekansal olarak ayrılmasını sağlarken, öğrenci-öğretmen ve öğrenci-öğrenci arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için çeşitli teknolojilerin kullanılmasını bizden ister. Uzaktan eğitim genel olarak olarak, tam zamanlı çalışanlar, askeri personel, uzak bölgelerdeki yerleşik olmayanlar, mesafeleri aşıp sınıfa gelemeyenler veya sınıf derslerine katılamayan bireyler gibi özel durumlardaki öğrencilere odaklanmıştır. Buna rağmen, uzaktan eğitim, devamlı içeriğini yenilemesi ve sağladığı faydaların da etkisiyle eğitim dünyasının köklü bir parçası haline geldi. Heleki şu Covid-19 günlerinde hastalığın dünyayı kavurmasıyla birlikte  eğitim dünyasındaki mesafe sistemini kaldırarak eğitimin evimiz içine kadar gelmesine vesile oluyor.

Tüm dünyadaki rakamlara bakarak, azımsanmayacak sayıda üniversitenin de uzaktan eğitim fırsatlarından yararlandığını görebiliriz. Alanında bir öncü olan, 1976 yılında kurulan ve de 21. Yüzyılın en prestijli özel okullarından biri sayılan Phoenix Üniversitesi bu anlayışı benimseyen ilk üniversitelerden biri oldu. Öğrencilerinin çoğu Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Porto Riko kampüslerinde ve dersliklerinde zaman harcasa da, üniversitenin uzaktan eğitimi benimsemesiyle uluslararası öğrenci alımında da büyük kolaylıklara sahip olunmuştur.  Günümüzde de Türkiye’deki tüm üniversitelerde uzaktan eğitim verilmektedir.

 Uzaktan eğitim programları 19. yüzyılda ortaya çıkmış ve ilk başlarda posta yoluyla yürütülmüştür. Günümüzün uzaktan eğitim kursları, ağırlıklı olarak web tabanlı olma eğilimindedir ve  öğrenciler ise kablolu ve kablosuz mobil öğrenme cihazları aracılığıyla tartışma forumlarından, video konferanstan ve belgeden yararlanır. Şu anda, hemen hemen her büyük devlet ve özel üniversitesi, kurumsal ve hükümet eğitim kurumları uzaktan eğitim programları sunmakla birlikte televizyon yayınları aracılığıyla da bu eğitim verilmeye başlanmıştır. Uzaktan eğitimin kalite düzeyleri, sponsor kuruma bağlı olarak ekonomik duruma göre  büyük farklılıklar göstermektedir. Zaman içinde teknolojinin gelişmesi ve sunduğu imkanların da etkisiyle daha çok benimsenen uzaktan eğitim sistemi günümüzde etkilerini özellikle daha çok gösteriyor.

Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar ve Günümüz Uzaktan Eğitimi

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, 1728 yılında İlk defa Boston gazetesinde “Steno Dersleri” ile başlayıp cazip bir iletişim aracı haline gelen uzaktan eğitim özellikle dediğimiz gibi son dönemde dünyayı etkisi altına alan Covid-19 virüsünün de etkisiyle bütün dünyada ortaya çıkan olağan yaşantıdaki aksaklıklar ve sosyal mesafenin gerekliliği ile birlikte elzem hale geldi.

Ölümleri azaltmak, pandeminin ilerleme hızını düşürmek, tedavi çalışmaları için zaman kazanabilmek ve benzeri amaçlarla, eğitim kurumlarında sınıf içi yüz yüze eğitime belli bir süre ara vermek ya da tatil ilan etmek gibi düzenlemeler gerekli hale geldi. Birleşmiş Milletler verilerine göre ise tüm dünyada 770 milyon kişilik bir öğrenen kitle ve bundan ayrı olarak etraflarındaki bireyler, okulların ve üniversitelerin kapanmasından etkilenmiştir. Uzaktan eğitimde uluslararası kayıt için kesin bir rakam mevcut değildir, ancak uzaktan eğitim yöntemlerini yoğun şekilde kullanan en büyük iki kamu üniversitesine dair bazı kayıtlara ulaşılabilir: 21. yüzyılın başlarında merkezi Yeni Delhi’de bulunan Indira Gandhi Ulusal Açık Üniversitesi, 1,5 milyondan fazla öğrenciye uzaktan eğitim altında kayıt yaptırdı ve merkezi Pekin’de olan Çin Merkez Radyo ve TV Üniversitesi’nin uzaktan eğitimden faydalanan 500.000’den fazla öğrencisi var olduğu bilinmektedir.

Peki, uzaktan eğitim sadece mesafe açısından mı önemlidir?

Eğitim kurumları da öğrenciler de uzaktan eğitimi belirli sebeplerden dolayı benimserler. Eğitim kurumları, konaklama imkanı vermek veya fazladan bina kurmak zorunda kalmadan öğrenci sayılarında artışa sahip oluyorlar. Öğrenciler ise çalışmak için istedikleri zaman ve mekanı kendileri belirleme imkanı buluyor. Maliyet anlamında da hem öğrencinin hem de eğitim kurumlarının faydasına olan uzaktan eğitim yeni yüzyılda bir çok ihtiyacın gereksizliğini ortaya çıkaracak ve insanları  internet ve uygulamaları gibi  yeni ihtiyaçlara gebe bırakacak gibi görünüyor.

Yeni Dönemin Eğitimde Öne Çıkanları

Covid-19 döneminin de etkisi ele alınarak bir değerlendirme yapmak gerekirse; eğitimde, teknolojinin gelişmesiyle ve dönemlerin değişme hızının da fark edilir bir şekilde artmasıyla yenilikçi yaklaşımlar devamlılık kazanmıştır. İnteraktif  yani etkileşimsel eğitim çalışmaları, dersleri eğlenceli hale getiren mobil ve online uygulamalardan sonra günümüzde zorunlu bir şekilde en öne çıkan yaklaşım türü uzaktan eğitimdir. Bu ihtiyaçla birlikte uzaktan eğitimi eğlenceli, verimli ve ilgi çekici hale getirme yolları da eğitim teknolojilerine katkı sağlamak isteyenlerce aranmaya başlandı. İnsanlar rahat oldukları ortamlarda çalışırken ilgisini ekranda tutmakta zorlanabilir, programını buna göre ayarlamakta sorunlar yaşayabilir. Bundan dolayı hem eğitimcilerin hem de öğrencilerin motivasyonunu sürekli diri tutan programlara ve uygulamalara ihtiyaç duyulmaktaır. Bunun yanında bunun için büyük sermayelerin gerekliliği de unutulmamalıdır. Ki bu yüzden günümüzde hem özel girişimler hem de devlet girişimleri bulunmaktadır.

Devlet girişiminin en büyük örneği Milli Eğitim Bakanlığımızın (MEB) eğitimcilere, ailelere ve öğrencilere sunmuş olduğu EBA diye anılmakta olan Eğitimde Bilişim Ağıdır. MEB tarafından öğretmenler ile öğrenciler arasındaki iletişimi sağlamak ve öğrencilerin eğitim hayatları boyunca kullanabilecekleri materyalleri sağlamak üzere kurulan eğlenceli bir eğitim platformu olmakla birlikte günümüzde ülkemizdeki en profesyonel sistem olduğunu söylememiz mümkündür. Birbiriyle ilintili ve yapılandırmacı bir şekilde zengin bir bilişimsel kültüre sahip içerikleri barındıran EBA hem sosyal etkileşimi sağlamakta hem de eğitici içerikleriyle çocukların bilişsel ve psikolojik olarak faydalanmalarını esas almaktadır.öğrenciler hem bilgiyi öğrenmekte hem de yeni bilgiler yapılandırarak kendi öğrenme stillerine göre bu sistemden fayda sağlamalarını amaçlamaktadır. Ayrıca öğretmenlerin de birbiriyle yardımlaşarak öğrencilere daha fazla fayda sağlanması EBA tarafından amaçlanmaktadır.

Günümüzde öne çıkan uzaktan eğitim programlarında ve uygulamalarında da kendisini ilgi çekici hale getiren ve işleyişi basit tutmaya çalışan özellikleri görebiliriz. Özellikle bunlar özel yatırımcılar tarafından maddi sermayelerini artırmak için iştah kabartan bir sektör haline gelmiştir. Türkiye’de  de bu tarz uygulamaların artması için teknokentler, silikon vadisi benzeri yapılanmalar ile  bilişim teknolojileri  üretim tesisleri çaba sarfetmektedir.

Eğitimi  eğlenceli hale getiren uygulamalardan bahsetmek gerekirse:

Kahoot – Kahoot dünya üzerinde de çok fazla kişiye ulaşan eğlenceli bir sınav uygulamasıdır diyebiliriz. Renkli tasarımı ve verilen bir kod ile erişim sağlanması uygulamayı tercih edilir hale getirmektedir.

Wordwall – Bu uygulamada ise sadece kelimeleri yerleştirerek etkinlikleri hazırlamak, sınavları oluşturmak çok kolay ve renkli hale getirilmiş. Öğrencilerin  gönlünü çeliyor.

 Learningapps – Öğrencilere yönelik eşleştirme ve sıralama, çengel bulmaca, grup yarışmaları, testler, kim milyoner olmak ister? gibi etkinlikleri kolayca oluşturmaya olanak sağlıyor.

 Socrative – Sınıf içinde ya da dışında eş zamanlı olarak uygulanabilen online bir test uygulamasıdır. Test bittiğinde sınıf, öğrenci veya soru bazında anlık olarak raporları alabilirsiniz.

Bunların yanında online eğitimde eş zamanlı görüşmeye olanak sağlayan ayrıca sertifika da verebilme yetkisi olan bazı platformlardan da biraz bahsedelim:

Microsoft Teams – Microsoft’un sunduğu bu araç sınıflar ve takvim oluşturabilmenizi, ödevleri ve materyalleri yükleyebilmenizi, dersi kaydedebilmeyi ve anlık ya da sonradan iletişim için de chat kısmını öğrencilere  sağlıyor.

Zoom –  Birden fazla kullanıcının interektif şekilde katılabildiği ve öğretmenin ders anlatabildiği bu uygulama dünyada şuan oldukça popular. Zoom programını indirdikten sonra ana ekran üzerinde yer alan ifadeler kısmında Online ders yapmak için girdiğinizde  yeni bir online derse katılma, ders planlama gibi farklı ingilizce seçenekler yer alıyor. Öğretmenler online ders yapmak için new meeting, yeni bir online derse katılmak isteyen öğrenciler Join, ders planlama kısmı ise meetings olarak yer almaktadır.

Cisco Webex – Özellikle Zoom adlı uygulamada çıkan açıklardan sonra Cisco’nun sunduğu bu uygulama Covid-19 dönemi sürecinde ücretsiz kullanılabilir hale geldi. Öncesinde ücretli olan bu platform adınıza online bir oda sağlıyor ve katılımcılar siz, yani toplantı sahibi, geldiğiniz anda toplantıya girebiliyorlar. El kaldırma ve ekran yansıtma özellikleri de yayını verimli hale getiriyor.

Udemy – Yüz binden fazla kursu ve çeşitli ilgi alanlarını içeren bu online eğitim platformunda neredeyse istediğiniz her alanda ücretli, ücretsiz veya sertifikalı kurslar bulabilirsiniz. Hem eş zamanlı kurslar halinde hem de önceden yüklenmiş videolar halinde işleyen eğitimde, eğitimi veren öğretmen ile iletişiminize de olanak sağlamaktadır.

Khan Academy – “Herkese, her yerde, dünya standartlarında, bedelsiz eğitim” sloganıyla kurulmuş bu platformda online dersler, alıştırmalar ve videolar bulmanız mümkündür.

Moodle – Açık kaynak kodlu uzaktan eğitim sistemi olan Moodle da okulların özel linkinde sınav yapmayı, not yüklemeyi ve tartışma panoları oluşturabilmeyi sağlıyor

Bunlar haricinde üniversitelerin kendi oluşturdukları platformlar da öne çıkmaktadır. İTÜ Ninova, Ege Üniversitesi EGEDERS adlı sistemlerini kullanırken; bazı üniversiteler de Moodle ve Blackboard’un sağladğı eş zamanlı eğitim sistemlerini kullanmaktadır.

Son söz olarak şunu söyleyebilirim : Uzaktan eğitimin farkına varmakta her ne kadar geç kalmış olsak da günümüzün bu sihirli eğitim platformunun kıymetini  bilmemiz , öğrencileri ve öğretmenleri bu platformlarla etkileşimini artırmaya çalışmalı ayrıca bu platformdaki uygulamaların artmasında elimizi taşın altına koyarak yeni uygulamalar için öncü olmalıyız.

Eğitimin geleceğinin parlayan yıldızı  uzaktan eğitim yol göstereneniz olsun!

İl Milli Eğitim Şube Müdürü Bilal ŞEN’in yazısı