Eğitim-Bir-Sen Diyarbakır 1 Nolu Şube Başkanı Ramazan Tekdemir, hazırlanan Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) Raporu ile ilgili değerlendirmede bulundu. Tekdemir, sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda, MESEM Projesi sistemde açıklar, uygulamada usulsüzlükler içerdiğini ifade ederek, “Bakanlık ve İL MEM’ler istatistik odaklı, iş piyasası para odaklı yaklaşıyor. Sonuçta üretim, istihdam, işsizlik denklemi işlemiyor. Yönetici ve öğretmenlerimizin çektikleri de cabası” diye tepki gösterdi.
İşte, Mesleki Eğitim Merkezi Raporunun detayı;
MESLEKİ EĞİTİM MERKEZLERİ
Ülkemizin nitelikli iş gücü ihtiyacı çerçevesinde öğrencilerin; ilgi, istek, yetenek ve kişilik özelliklerinin ortaya çıkarılması, başarılı ve mutlu olabilecekleri bir mesleği seçmeleri için meslekler hakkında bilgilendirilmeleri, eğitim sistemi ile çalışma hayatı arasındaki ilişkinin güçlendirilmesi ülkemiz insan kaynağının geliştirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda Mesleki eğitim merkezleri, ülkemizin meslek sahibi insan ihtiyacını karşılayabilmek adına çalışmalarını sürdürmektedir. 09.12.2016 tarihli 29913 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 6764 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda değişiklik yapılarak çıraklık eğitimi örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alınarak mesleki eğitim merkezleri Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlanmıştır.
Çıraklık eğitiminin örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alınması ile ekonomimizin temel yapı taşı olan işletmelerin çırak ihtiyacının karşılanması ve çırak öğrencilerimizin ahilik kültüründen gelen usta çırak ilişkisiyle mesleklerini işbaşında öğrenmeleri amaçlanmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı 2021-2022 Eğitim Öğretim yılından itibaren Meslek Liseleri bünyesinde MESEM programı uygulamaya başlamasıyla beraber tüm Türkiye’de Meslek Liseleri örgün eğitimin yanı sıra yaş sınırı olmaksızın MESEM programına kayıtlar almaya başladı.
Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın yılsonuna kadar 1 milyon kayıt hedeflediklerini ifade etmesinden sonra Milli Eğitim Bakanlığı tarafından MESEM kayıtları için adeta seferberlik ilan edildi ve kısa sürede 500 bin kayıt hedefine ulaşıldı.
Meslek liselerinin MESEM bünyesinde kayıt almasıyla beraber işletmelerdeki öğrencilerin haftalık olarak denetlenmesi amacıyla Meslek dersleri öğretmenleri koordinatör öğretmen olarak görevlendirildi. Meslek öğretmenlerinin işletmeleri haftalık olarak kontrolleri sonrasında kimi sorun ve yanlış uygulamalar tespit edilmiş olup bunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
İLLERDE GÖRÜLEN AKSAKLIK VE YANLIŞ UYGULAMALAR
BAZI OKULLARIN TÜM ALANLARDA KAYIT ALMASI
MESEM programının Meslek Liselerinin bünyesine alınmasıyla birlikte bakanlıktan yapılan açıklamada okulların tüm alanlarda kayıt yapabileceği açıklandı. Bazı İl Milli Eğitim Müdürlükleri de işletmelerin birden fazla okulda öğrenci göstermemesi için her okulun belli alanlarda öğrenci alması gerektiğini okullara duyurdu.
Örneğin erkek berberi 1 okul, bayan kuaförü 1 okul, elektrik teknolojisi başka bir okul, muhasebe ve finansman başka bir okul olması işleri kolaylaştıracak ve karışıklıkları önleyecekti. Ancak bazı yerlerde okullar tüm alanlarda kayıt almaktadırlar. Buna bağlı olarak kimi işyerleri okullara bilgi vermeden sistemdeki açığı kullanarak 3-4 farklı okulda öğrenci kaydı yaptı. Her okul da kendi öğrencileri için koordinatör öğretmen görevlendirmesi yaptı. Bundan dolayı bu işyerlerine okul sayısı kadar koordinatör öğretmen görevlendirilmiş oldu. Şayet her okul belli başlı bölümleri almış olsaydı her işletme sadece tek bir okulda kapasitesi doğrultusunda öğrenci kaydı yapacaktı ve sadece 1 koordinatör öğretmen görevlendirilecekti. Okullar bu ayrımı yapmadığından dolayı işletmeler bu konuda suistimalde bulunmaktadırlar.
Örneğin; 3 kuaför koltuğu olan A berberi 3 farklı okulda 10-15 öğrenci kaydetmektedir. Bu durumda bu berber için 3 farklı öğretmen görevlendirilmektedir. Dolayısıyla hem iş yükü olarak hem de maddi olarak külfet oluşmaktadır.
İŞLETMELERİN İŞYERİNİN BÜYÜKLÜĞÜNÜ DİKKATE ALMADAN KAPASİTENİN ÜZERİNDE ÖĞRENCİ ALMASI
İl/İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı oluşturulacak bir komisyonun işyerlerinin fiziki alanını göz önünde bulundurup alınabilecek en fazla öğrenci sayısını tespit etmek gerekiyor. Ancak bu konuda sağlıklı bir çalışma yapılamadı. Kimi yerlerde alanlar okullara göre paylaştırılmadığından dolayı işletmeler 3-4 okulda öğrenci göstermek suretiyle kapasitesinin üzerinde öğrenci kaydı almaya başladılar. 2 koltuklu berberler 3 farklı okulda 10-15 öğrenci kaydı yapmaya başladılar. 1. maddede belirtilen alanların okullara paylaştırılmaması sonucunda kapasite daha da artırıldı. Hatta kimi kuaför, berber veya terzilerin gelen müşterileri MESEM’de kendi yanında çalışmaları konusunda okullara yönlendirdiği bilinmektedir.
ÖĞRENCİNİN İŞYERİNDE ÇALIŞMAMASI YA DA BAŞKA YERDE ÇALIŞMASI
Kimi işletmelerde göstermelik olarak öğrenci gösterdiği, aslında bu kişilerin başka yerlerde çalıştığı bilinmektedir. Koordinatör öğretmenler bu durumu idarelere bildirdiğinde idareler öğretmenin sadece gittiği gün öğrenciyi yok yazmasını söylemektedirler. Kimi idareciler de bu durumda öğrenci kaydının silinmesinin Cumhurbaşkanını 1 milyon hedefine karşı olunduğu algısı oluşturabileceği iddiasıyla konunun üzerine gidememektedir.
OKULLARA KAYIT YAPILMASI HUSUSUNDA BASKI YAPILMASI
Okullarda MESEM programlarının uygulanmasıyla birlikte okullara kapasiteleri ve öğretmen normu gözetilmeksizin kayıt yapılması için baskı yapılmaya başlanmıştır. MESEM ile ilgili il/ilçe toplantılarında okul isimleri verilerek; “Hocam neden 10 kayıt almışsın, bak şu okul 250 kayıt almış” vb yaklaşımlarla okul idarecileri üzerinde baskı oluşturulmuştur. Aynı durum MESEM programı için oluşturulan whatsapp vb sosyal medya gruplarında da okul isimleri zikredilerek devam ettirilmiş; az kayıt alan okullar sanki yanlış uygulama yapıyormuş gibi baskı altına alınmıştır. İdareci ve öğretmenler bu baskı altında iş ve işlemlerini sağlıklı yürütememektedir.
ALAN DIŞI BÖLÜM AÇILMASI
Okulların MESEM kapsamına alınmasıyla beraber okullara kayıt alması gereken bölümler paylaştırıldı. Ancak bu paylaşımda okulda hâlihazırda mevcut bölümler dikkate alınmadı. Örneğin; sağlık alanında bölümleri olan okullara Yiyecek ve İçecek hizmetleri, Metal Teknolojisi gibi okulda olmayan bölümlerde kayıt yapması istenmiştir. Bu durumda okulda ilgili alanlarda meslek öğretmeni olmadığından dolayı öğrencilerin staj takibi, sınavları, okulda verilecek uygulama derslerin verilememesi gibi konularda olumsuz durumlar ortaya çıkmıştır. Okulda ilgili alanda öğretmen olmadığından dolayı staj takibi sadece evrak üzerinde kalmakta, etkili staj faaliyeti gerçekleştirilememektedir.
MÜKKERER KAYIT YAPILMASI
MESEM’in herhangi bir alanında mezun olan bazı kişiler sırf maaş almak için tekrardan başka bölümlere kayıt yapmakta ve devlet desteğinden faydalanmaktadır. Bu durumdaki adaylara kendilerine ücret ödenmeksizin telafi programı ve denklik sınavıyla yeni alandan mezun edilerek ustalık belgeleri verilebilir. Böylece iş yükü ve israf azaltılmış olur.
İŞİN NİTELİĞİNE UYGUN OLMAYAN İSTİHDAM
ayanlara hitap eden iş kollarından bazılarının erkek, erkeklere hitap eden kimi işyerlerinin de kadın istihdam ettiği gözlenmiştir. Örneğin; erkek berberin kendi eşini, kızını, ablasını yanında gösterdiği bilinen bir gerçektir. Koordinatör öğretmen işyerinde olmayan bu kişileri yok yazıp rapor tuttuğunda da işyeri sahibi; “Burası erkek berberidir, ben kadınları nasıl buraya getireyim” şeklinde kendini savunduğu görülmektedir. Berber bir örnek olmakla birlikte bu tarz istihdamların sayısı ve örneği çoğaltılabilir.
İŞYERLERİNİN OKULLAR ÜZERİNDE BASKI KURMASI
MESEM programına yıllardır öğrenci kaydı yapan kimi işletmeler okulların da bu alanda kayıt almasıyla beraber okulların kayıt alma zorunluluğu olduğu iddiasıyla öğrenci kaydına gelmektedirler. Koordinatör öğretmen işletmede öğrenci yoktur diye tutanak tutuğunda veya bu konuda işletmeye “öğrenci nerede, niye burada çalışmıyor” dediğinde de okula gelip “bu öğretmeni istemiyorum. Başka okulların öğretmenleri idare ediyor. Siz de idare edin” şeklinde baskı oluşturduğu bilinmektedir. Kimi okullar da işletmeyle karşı karşıya gelmemek adına söz konusu işletmeye giden koordinatör öğretmeni değiştirmektedir. Yine kimi işyeri sahipleri olur olmadık zamanlarda okula gelip Müdür odalarında saatlerce oturmaktadırlar. Müdür ile görüşmek isteyen öğretmen, öğrenci veya velilerin bu yüzden rahatsız oldukları bilinmektedir.
SIRF PARA İÇİN KAYIT OLUNMASI, DEVLET KATKISININ SUİİSTİMAL EDİLMESİ
Kimi işletmeler kâğıt üzerinde öğrenci kaydı almaktadır. Bu işletmeler de devlet katkısının bir kısmını öğrenciyle paylaşmakta gerisini kendisine almaktadırlar. Bu durumunu hukuki ve ahlaki olmadığın koordinatör öğretmenlerce kendilerine söylenen kimi işletme sahipleri kendilerinin büyük hayır işlediğini, insanlara para kazandırdığını iddia etmektedirler. MESEM sistemindeki para suistimalleri her tarafta konuşulmakta, kahvehane köşelerinde dahi falan işyeri/kişi ayda 15-20 bin TL alıyor gibi söylemler ortaya çıkmaktadır.
BAŞKA YERDE SGK’LI ÇALIŞANLARIN MESEM’DE KAYIT YAPMASI
Kimi öğrenciler MESEM sisteminde bir işyerinde görünmekte ama gerçekte ise başka bir yerde SGK’lı çalışmaktadırlar. Koordinatör öğretmenlerin dikkati sayesinde tespit edilenlerin kaydı iptal edilmekte veya arşive alınmaktadır. Ancak tespit edilemeyenler kayıt yapmaktadırlar. İdareler de MESEM uygulamasına karşı oldukları iddia edilmesin diye bilerek veya bilmeyerek bu duruma sessiz kalmaktadırlar. Bunun önüne geçmek için kayıt öncesi kişinin başka yerde çalışmadığına dair resmi evrak getirmesi istenebilir.
KAYIT ÜCRETLERİNDEKİ FARKLILIKLAR
MESEM kayıtlarında her okul kendi tarifesini uygulamaktadır. İlçedeki kimi okulların öğrencilerden 100 TL dosya parası, 200 TL kayıt parası olmak üzere 300 TL okul aile birliği hesabına yatırmalarını istediği bilinmektedir. Bunun yerine merkezi sınavlardaki gibi 50-60 TL gibi cüzi bir miktarın elektronik ortamda yatırılması daha uygun olacaktır.
TOPLU KAYITLARIN YAPILMASI. KİMİ ÖĞRENCİ HANGİ OKULA KAYIT YAPTIĞINI BİLMİYOR
Büyük tekstil atölyeleri sahipleri kimi okullarda 100-150 öğrenci kaydı yapmaktadırlar. Bu öğrenciler şahsen başvurmamış olup işyeri sahibi kişinin belgelerini tek seferde okula getirip kayıt yapmaktadırlar. Her ay bu işletmeler maaş bordosunu okullara göndermekte; okullar da 200-300 bin tutarındaki devlet desteğini bu işletmelere göndermektedirler. Bu öğrenciler bulundukları sınıf itibariyle haftanın 1-2 günü okullara gelmesi gerekirken gelmemektedirler. İdareler de MESEM uygulamasına karşı oldukları iddia edilmesin diye bilerek veya bilmeyerek bu duruma sessiz kalmaktadırlar.
OKULLARDAKİ MESEM DIŞINDAKİ İŞ/İŞLEMLERİN İKİNCİ PLANA DÜŞMESİ
Kimi okullarda MESEM programının uygulanmasıyla birlikte tüm enerji ve mesai MESEM için harcandığından dolayı okulun diğer öğrencileri ikinci plana düşmektedirler. Hâlbuki eğitim bir bütündür ve MESEM, MAOL, DYK vb hepsi de bu bütünün önem arz eden parçalarıdır. Daha önce 100 öğrenciden fazla stajyeri bulunan okullara 1 müdür yardımcısı tahsis edilmekteydi. Son yapılan güncellemeyle birlikte 500 stajyere kadar 1 müdür yardımcısı tahsis edilmektedir. Dolayısıyla MESEM programıyla birlikte okulların iş yükü artmakta ancak personel tahsis edilmemektedir.
NOT SİSTEMİNDEKİ AKSAKLIKLAR
MESEM Programına kayıtlı olan öğrencilerin bulundukları sınıfa göre haftanın 1-2 günü okula gelmesi gerekmektedir. Türk Dili ve Edebiyat, Tarih, Matematik ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisinden oluşan kültür derslerinin yanı sıra öğrencinin mesleki derslerin bazılarını da okullarda alması gerekmektedir. Ancak kimi okullarda öğrencilerin okullara gelmediği, notların idareler tarafından sisteme girildiği iddia edilmektedir.
ÖĞRETMEN İHTİYACI
Bakanlık MESEM için norm kadro açmadığından dolayı okullarda öğretmen açığı ortaya çıkmaktadır. MESEM programının uygulanmasıyla birlikte kimi okullar kendi bünyesinde bulunan bölümlerden kayıt almak suretiyle kendi meslek ve kültür öğretmenlerini MESEM programında değerlendirme yoluna gitti. Bu okullarda norm kadroya göre 3-4 farklı bölümde 30-40 öğrenci kaydı alındı ve öğretmen ihtiyacı ortaya çıkmadı. Ancak kendi okulundaki öğretmen normunu gözünde bulundurmayan kimi okullarda 600-700 kayıt alındı. Bu okullarda kültür ve meslek dersleri için 15-20 ücretli öğretmen görevlendirildiği ancak öğrenciler okula gelmediğinden dolayı öğretmenlerin akşama kadar okulda oturup KPSS çalıştığı bilinmektedir.
OKULLARDAKİ HUZURSUZLUKLAR
Okullardaki huzursuzluklar: Haftalık olarak koordinatörlük görevini icra eden öğretmenler öğrencinin işyerinde bulunmadığını, kimi işyeri sahibinin parayı öğrenciyle paylaştığını, kiminin de parayı öğrenciye hiç vermediğini bilmekte ve bunu haftalık raporlarında belirtip okul idarelerine evrakları vermektedirler. Ancak idarelerin bu konuda adım atmaması veya öğretmeni başka işletmeye vermesi durumunda öğretmen ve idare karşı karşıya gelmektedir. Okullarda oluşan huzursuzluk öğretmelerin verimini de düşürmektedirler.
OKULLARIN ZAN ALTINDA KALMASI
MESEM uygulamasındaki kimi aksaklıklardan dolayı okullar töhmet altında kalmaktadır. İşletmelerde kâğıt üzerinde öğrenci gösterilmesi, paranın öğrenciye tam aktarılmaması gibi aksaklıkları bilen vatandaşlar bu durumun okullara menfaat sağladığını ve okulların da işin içinde olduğu algısına inanmaktadırlar. Bu durum da okullar için olumsuz algı oluşturmaktadırlar
